Czym jest ubezwłasnowolnienie?

Ubezwłasnowolnienie jest pozbawieniem zdolności do czynności prawnych osoby najbliższej, podyktowane jego interesem i troską o zdrowie. Natomiast zdolność do czynności prawnej przysługuje każdej osobie od ukończenia pełnoletności oraz oznacza, iż osoba może dokonywać czynności prawnych tj. składać oświadczenia woli, zaciągać zobowiązania. Warto wskazać, iż ubezwłasnowolnienie ustanawia się w szczególnych sytuacjach tj. z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii.

Czemu służy instytucja ubezwłasnowolnienia?

Instytucja ubezwłasnowolnienia ma na celu zabezpieczyć interes osoby, która swoim działaniem może działać na swoją, ale także innych niekorzyść. Ubezwłasnowolnienie osoby nie powoduje, że nie może zawrzeć umowy, jednak zawarta przez nią umowa staje się nieważna.

W kodeksie cywilnym wyróżniamy dwie możliwości ubezwłasnowolnienia:

  1. całkowite
  2. częściowe

Czym one się różnią?

Zgodnie z art. 13 k.c. Ubezwłasnowolnienie całkowite odnosi się do osób, które ukończyły lat 13, a które zmagają się z chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym, zaburzeniami psychicznymi, lub są uzależnione w wyniku narkomanii lub pijaństwa i nie są one w stanie samodzielnie kierować swoim postępowaniem. Dla ubezwłasnowolnienia całkowitego ustanawia się opiekę, chyba, że osoba pozostaje jeszcze pod władzą rodzicielską.

Natomiast zgodnie z art. 16 k.c. ubezwłasnowolnienie częściowe odnosi się także do osób, które zmagają się z chorobą psychiczną, niedorozwojem umysłowym, zaburzeniami psychicznymi, lub są uzależnione w wyniku narkomanii lub pijaństwa, jednakże nie ma przesłanek ku temu, żeby nie mogły samodzielnie prowadzić swojego postępowania, natomiast są podstawy ku temu, aby pomóc w prowadzeniu ich spraw. Dla takiej osoby ustanawia się kuratelę.

Co to oznacza w praktyce?

Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie, nie posiada zdolności do czynności prawnych, więc tym samym czynność jest nieważna. Natomiast może zawierać drobne umowy życia codziennego. Wówczas umowa jest ważna wraz z chwilą jej wykonania, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czynności prawnych (art. 14 k.c.)

Natomiast osoba ubezwłasnowolniona częściowo posiada zdolność do czynności prawnych, ale w ograniczonym stopniu, także z niektórych czynności jest wyłączona, tj. ze sporządzenia testamentu. A w niektórych kwestiach, musi być także zgoda przedstawiciela ustawowego.

Wniosek o ubezwłasnowolnienie

Wniosek o ubezwłasnowolnienie jest postępowaniem nieprocesowym, a właściwość rzeczowa należy do Sądu Okręgowego. W tych postępowaniach uczestniczy także prokurator. Niezbędnym jest wykazanie podstaw do ubezwłasnowolnienia osoby. Istotnym jest aktualne zaświadczenie lekarza psychiatry, psychologa lub neurologa. Z treści wniosku powinno wynikać jaka jest sytuacja osobista, zawodowa, majątkowa osoby, której dotyczy postępowanie oraz jaki jest jej obecny stan zdrowia. Jeżeli jest to niezbędne, sąd może zarządzić oddanie osoby, którą dotyczy postępowanie o ubezwłasnowolnienie do ośrodka leczniczego pod obserwację na czas nie dłuższy niż sześć tygodni. W uzasadnionym wypadku, sąd może ten termin przedłużyć do trzech miesięcy.

Świadczymy w tym zakresie pełen katalog usług, jeżeli chcesz zabezpieczyć interesy osoby bliskiej z powodu choroby, nie zwlekaj i przyjdź już dziś. Z chęcią Ci pomożemy.

Kto może złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie?

Osobą, posiadającą legitymację do wniesienia wniosku o ubezwłasnowolnienie jest:

  1. małżonek osoby, której dotyczy wniosek o ubezwłasnowolnienie;
  2. jej krewni w linii prostej oraz rodzeństwo;
  3. jej przedstawiciel ustawowy.

Warto także pamiętać, iż zgodnie z art. 545 § 4. „Kto zgłosił wniosek o ubezwłasnowolnienie w złej wierze lub lekkomyślnie, podlega karze grzywny”.

Opłata od wniosku o ubezwłasnowolnienie wynosi 100 zł

Pojęcie „ubezwłasnowolnienia” nie zostało zdefiniowane prawnie; ustawodawca ustalił jedynie jego przesłanki. Konstruując je, posłużył się metodą psychiatryczno-psychologiczną, zastosowaną w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego, a uzupełnioną o element socjalno-prawny w przypadku ubezwłasnowolnienia częściowego. Określił, że osoba, która ukończyła trzynaście lat, może być ubezwłasnowolniona całkowicie, jeżeli wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych – w szczególności pijaństwa albo narkomanii – nie jest w stanie kierować swym postępowaniem (art. 13 § 1 k.c.), natomiast osoba pełnoletnia może być ubezwłasnowolniona częściowo z tych samych przyczyn biologicznych, jeżeli jej stan nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, ale potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw. (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 stycznia 2012 r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt III CSK 169/11)

„Współcześnie, przy ugruntowanej doktrynie praw człowieka, opartej na poszanowaniu godności osoby ludzkiej, powszechnie przyjętym w orzecznictwie standardem jest to, że "ubezwłasnowolnienie może nastąpić tylko wtedy, gdy jest to podyktowane dobrem
osoby chorej i leży w jej interesie, w żadnym natomiast wypadku nie może wynikać z interesu wnioskodawcy lub innej osoby trzeciej. Oprócz zatem stwierdzenia, że osoba, której dotyczy wniosek o "ubezwłasnowolnienie cierpi na zaburzenia psychiczne powodujące, że nie może kierować swoim postępowaniem, potrzebne jest ustalenie i ocena, w jaki sposób ubezwłasnowolnienie ma służyć tej osobie, jakie działania potrzebne do realizacji
jej interesów nie mogą zostać podjęte w istniejącym położeniu prawnym, czy obecny stan prawny zagraża w jakiś konkretny sposób jej dobru lub wpływa negatywnie na jej
interesy i czy w wyniku "ubezwłasnowolnienia uzyska lepszą ochronę swoich dóbr.” (postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 18 kwietnia 2018 r. IV CSK 587/17)
 

Możemy ci pomóc

Pamiętaj, my także jesteśmy do twojej dyspozycji. Kancelaria w Opolu zajmuje się sprawami o ubezwłasnowolnienie. W takim przypadku niezbędnym elementem będzie zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia osoby, której dotyczy postępowanie o ubezwłasnowolnienie.

Jeżeli jesteś osobą, która chce zabezpieczyć najlepszy interes osoby najbliższej, skontaktuj się z nami telefonicznie ( +48 505 205 548) lub w siedzibie naszej Kancelarii w Opolu, a doradzimy ci jak wyjść z tej trudnej sytuacji.