Od czego zależy wysokość alimentów?
Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa zakres świadczeń alimentacyjnych odnosząc się do dwóch czynników:
- usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego;
- zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.
Usprawiedliwione potrzeby – jak je rozumieć?
Niemożliwym jest wskazanie konkretnego katalogu usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego do alimentacji. Zarówno potrzeby materialne, jak i niematerialne każdego człowieka kształtują się odmiennie i w ogromnym stopniu zależą od cech osobistych, takich jak np. : wiek, stan zdrowia, upodobania, nawyki, zainteresowania, wykształcenie. Dlatego też w każdym przypadku ocenia się je indywidualnie. Należy pamiętać, że dopiero po łącznym zaspokojeniu potrzeb materialnych i niematerialnych, które to zapewnią uprawnionemu godziwą egzystencję można mówić o zaspokojeniu potrzeb usprawiedliwionych.
Jeżeli chodzi o dziecko, które nie jest w stanie się samodzielnie utrzymać, rozmiar i rodzaj jego usprawiedliwionych potrzeb jest kształtowany przy uwzględnieniu zasady równej stopy życiowej rodziców i dziecka. Podobnie w przypadku rozwiedzionych małżonków obowiązek ten jest zdeterminowany zasadą równej stopy życiowej małżonków.
W przypadku innych członków rodziny, do których nie odnosi się zasada równej stopy życiowej, dostarczane im środki utrzymania mają usunąć stan niedostatku, co nie jest jednoznaczne z wyrównaniem stopy życiowej uprawnionego i zobowiązanego. Ważne jest także, iż w przypadku rodzeństwa zobowiązanego do alimentacji jest możliwość uchylenia się od świadczeń alimentacyjnych, jeżeli są one połączone z nadmiernym uszczerbkiem dla zobowiązanego i jego rodziny.
Inaczej będą wyglądały usprawiedliwione potrzeby małoletniego dziecka, osoby dorosłej, dziecka szczególnie uzdolnionego w jakiejś dziedzinie, czy osoby starszej lub schorowanej.
Jak ocenić możliwości majątkowe i zarobkowe zobowiązanego do alimentów?
Ważne jest aby wiedzieć, że pojęcie majątkowych i zarobkowych możliwości nie oznacza rzeczywistych zarobków czy dochodów zobowiązanego. Ustalając zakres świadczeń alimentacyjnych należy badać także niewykorzystane przez zobowiązanego do alimentów możliwości uzyskiwania większych dochodów, uwzględniając w szczególności jego wykształcenie, umiejętności, kwalifikacje. Należy więc brać pod uwagę również zarobki i te dochody, które zobowiązany mógłby uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosowaniu zasad prawidłowej gospodarki oraz stosownie do swoich możliwości fizycznych i umysłowych.
Przykład 1: Zobowiązany do alimentów jest z wykształcenia księgowym, wykonując swój zawód osiągał znaczne dochody. Bez żadnej poważnej przyczyny zrezygnował z pracy księgowego i zatrudnił się jako ochroniarz, gdzie zarabiał kilkakrotnie mniej niż wykonując zawód księgowego. Nie wykorzystał więc prawidłowo swoich możliwości zarobkowych, stosownie do swoich umiejętności i kwalifikacji.