Przewodnik po Konwencji Haskiej: Międzynarodowe uprowadzenie dziecka a procedury prawne

Czym jest Konwencja Haska?

Konwencja Haska dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dzieci za granicę, przyjęta 25 października 1980 roku, stanowi kluczowy instrument międzynarodowy mający na celu zapobieganie międzynarodowemu uprowadzeniu dzieci przez rodziców oraz inną rodzinę i ułatwienie szybkiego powrotu uprowadzonych dzieci do ich zwykłego miejsca pobytu. Konwencja opiera się na kilku fundamentalnych zasadach, które mają chronić dobro dziecka oraz utrzymać prawną równowagę między prawnymi opiekunami. Jedna z nich stanowi, każde dziecko ma prawo do utrzymania kontaktu z oboma rodzicami, zatem bezprawne przemieszczenie lub zatrzymanie dziecka za granicą stanowi naruszenie tych praw. Konwencja Haska wyznacza standardy postępowania w międzynarodowych konfliktach rodzicielskich związanych z przeniesieniem czy uprowadzeniem dziecka poza miejsce stałego pobytu.

Konwencja Haska dotycząca uprowadzenia dziecka

Konwencja Haska ma na celu zniechęcenie rodziców lub opiekunów do przeprowadzania nielegalnych międzynarodowych uprowadzeń dzieci jako środka do rozwiązania sporów opiekuńczych. Państwa, które są stronami omawianej Konwencji, są zobowiązane do wzajemnej współpracy a także udzielenia odpowiedniej pomocy prawnej w takiej sytuacji, w celu niezwłocznego powrotu bezprawnie uprowadzonego dziecka do kraju pochodzenia. Sygnatariuszami Konwencji Haskiej jest wiele państw z całego świata, w tym Polska. Zatem omawianą Konwencję stosuje się do każdego dziecka, które zostało uprowadzone lub zatrzymane z jednego państwa, będącego stronom Konwencji do innego państwa będącego stronom Konwencji oraz, które nie ukończyło 16 lat.

Porwanie dziecka a Konwencja Haska – jak złożyć wniosek o powrót dziecka?

Proces inicjowany przez Konwencję Haską rozpoczyna się od złożenia wniosku przez uprawnionego rodzica lub opiekuna do centralnego organu w państwie, w którym dziecko ma zwykłe miejsce pobytu, lub bezpośrednio do centralnego organu państwa, do którego dziecko zostało uprowadzone. Następnie, organy te współpracują w celu zlokalizowania dziecka, zapewnienia jego bezpieczeństwa oraz zorganizowania powrotu do kraju zwykłego pobytu. Polskim organem centralnym jest Minister Sprawiedliwości. Wnioski takie są przekazywane do właściwego sądu okręgowego. Składany wniosek powinien zawierać dane osoby składającej niniejszy wniosek, dane dziecka, datę urodzenia dziecka, podstawy, na które powołuje się wnioskodawca, a także wszelkie dostępne informacje dotyczące miejsca przebywania dziecka. Po złożonym wniosku działania organu powinny być podejmowane niezwłocznie a po sześciu tygodniach w przypadku, gdy organ nie podejmie żadnych działań, strona ma prawo do żądania wyjaśnień dotyczących powodu zaistniałej zwłoki. Strony takiego postępowania muszą być reprezentowane przez profesjonalnych pełnomocników, tj. radców prawnych bądź adwokatów. Orzeczenie końcowe zapada w formie postanowienia i może zostać wydane tylko po przeprowadzeniu rozprawy sądowej. Powrót dziecka powinien nastąpić maksymalnie w terminie 2 tygodni od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Omawiana konwencja przewiduje ograniczone wyjątki od zasady automatycznego powrotu dziecka, w tym sytuacje, gdy istnieje realne ryzyko, że powrót dziecka naraziłoby je na poważną krzywdę fizyczną lub psychiczną, lub gdy dziecko sprzeciwia się powrotowi, a jest wystarczająco dojrzałe, by wziąć pod uwagę jego opinie. 

Szybka reakcja w przypadku bezprawnego uprowadzenia dziecka za granicę

Kluczową kwestią w przypadku bezprawnego uprowadzenia dziecka za granicę jest szybkie podjęcie sprawnych i przemyślanych działań. Wniosek o powrót dziecka powinien zostać złożony w najszybszym możliwym terminie i powinien spełniać wszystkie warunki formalne w świetle Konwencji Haskiej. Dlatego tak istotne jest skorzystanie z usług profesjonalnego pełnomocnika tj. radcy prawnego bądź adwokata, który będzie posiadał wiedzę z prawa rodzinnego a także, z prawa międzynarodowego w kontekście omawianej Konwencji. 

Konwencja Haska odgrywa zasadniczą rolę w międzynarodowym systemie ochrony praw dziecka, promując ich szybki powrót w przypadku uprowadzenia oraz umożliwiając rozwiązanie sporów dotyczących opieki w sposób sprawiedliwy i efektywny. Jej znaczenie wynika z potrzeby adresowania unikalnych wyzwań, jakie stawia przed społecznością międzynarodową uprowadzenie dzieci przez rodziców, oraz z dążenia do zapewnienia optymalnego rozwiązania dla dobra dziecka.