Jak nie przegrać sprawy o kontakty z dzieckiem?

Sprawy o kontakty z dzieckiem są niejednokrotnie bardzo emocjonalne i wymagają dobrego przygotowania, zarówno od strony prawnej, jak i psychologicznej. Rodzic, który chce zabezpieczyć swoje prawo do kontaktu z dzieckiem, powinien znać szczegóły postępowania, pytania, jakie może zadać sąd, a także sposoby przygotowania się do opinii biegłych. Kodeks rodzinny i opiekuńczy oferuje rozwiązania, które pomagają chronić interes dziecka oraz umożliwiają obojgu rodzicom zachowanie relacji z dzieckiem.

Sprawa o ustalenie kontaktów z dzieckiem – jak przebiega?

W postępowaniu w sprawie o ustalenie kontaktów z dzieckiem sąd rozstrzyga, kiedy, gdzie i w jaki sposób rodzic będzie miał możliwość widywania się z dzieckiem. Celem takiego postępowania jest przede wszystkim zabezpieczenie dobra dziecka, dlatego sąd analizuje sytuację rodziny i stara się, aby kontakty były realizowane w sposób zapewniający dziecku stabilność i poczucie bezpieczeństwa. Postępowanie w sprawie o ustalenie kontaktów zaczyna się od złożenia odpowiedniego wniosku w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka. W piśmie tym rodzic przedstawia swoje żądania co do konkretnych dat, częstotliwości, czasu trwania oraz formy kontaktów (osobiste, telefoniczne, online) z dzieckiem. W przypadku braku porozumienia między rodzicami sąd na podstawie zgromadzonych dowodów i opinii specjalistów samodzielnie ustala harmonogram kontaktów.

Przebieg sprawy:

• Złożenie wniosku – rodzic, który chce ustalić kontakty, składa wniosek o ustalenie kontaktów z dzieckiem
• Postępowanie dowodowe – sąd zbiera dowody, może powołać biegłych, przykładowo z zakresu psychologii, pedagogiki, a także przesłuchać świadków, czy wysłuchać małoletnich
• Orzeczenie sądu – na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego sąd rozstrzyga o kontaktach, określając ich formę, częstotliwość i ewentualne ograniczenia.

Postępowanie to jest często wspierane przez opinię Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (OZSS), którzy dokonują analizy sytuacji dziecka oraz jego relacji z rodzicami.

O co pyta sąd w sprawach o kontakty z dzieckiem?

Sąd stara się zdobyć pełen obraz sytuacji rodzinnej, dlatego często zadaje pytania dotyczące:

• dotychczasowych kontaktów rodzica z dzieckiem
• relacji dziecka z rodzicem wnioskującym o kontakty
• warunków życia dziecka oraz warunków, jakie może zapewnić rodzic
• zdolności rodzica do zapewnienia dziecku opieki i wsparcia
• komunikacji pomiędzy rodzicami i ich zdolności do współpracy w sprawach dotyczących dziecka
• potrzeb i zainteresowań dziecka oraz jego wieku i etapu rozwoju.

Sąd może również zapytać o podejście do obowiązków rodzicielskich, jakie wyznaje rodzic, o stabilność jego sytuacji życiowej i zawodowej oraz o dotychczasową troskę o dziecko. Na pytania te warto odpowiadać rzetelnie i spokojnie, koncentrując się na dobru dziecka i swoim zaangażowaniu w jego wychowanie.

Co to jest zabezpieczenie kontaktów z dzieckiem?

Zabezpieczenie kontaktów to postanowienie sądu wydane na czas trwania sprawy, które ma na celu zapewnienie możliwości kontaktu rodzica z dzieckiem jeszcze przed wydaniem ostatecznego rozstrzygnięcia. Wnioskowanie o zabezpieczenie kontaktów jest szczególnie przydatne w sytuacjach, gdy brak kontaktu z dzieckiem może negatywnie wpływać na jego rozwój emocjonalny lub gdy istnieje ryzyko, że kontakty zostaną ograniczone przez drugiego rodzica. Aby uzyskać zabezpieczenie kontaktów, rodzic składa stosowny wniosek wraz z uzasadnieniem, wykazując, że natychmiastowa regulacja kontaktów jest niezbędna dla dobra dziecka. W takim wypadku, sąd na posiedzeniu niejawnym  może udzielić zabezpieczenia, które zazwyczaj obowiązuje aż do zakończenia postępowania. Dzięki temu rodzic ma pewność, że będzie mógł widywać się z dzieckiem w ustalonym przez sąd trybie, nawet jeśli sprawa ostateczna jeszcze trwa.

Czy dziecko może odmówić kontaktów z rodzicem?

Dziecko, zwłaszcza starsze i bardziej samodzielne, ma prawo wyrazić swoją opinię na temat kontaktów z rodzicem, jednak to sąd ostatecznie decyduje, czy uwzględni wolę dziecka. Jeżeli sąd uzna, że odmowa kontaktów z jednym z rodziców wynika z wpływu drugiego rodzica lub jest nieuzasadniona, może zarządzić kontynuację kontaktów. Jeśli dziecko zdecydowanie odmawia kontaktu z rodzicem, sąd może zarządzić nadzorowane spotkania, aby umożliwić odbudowę więzi w obecności specjalisty. Jest to szczególnie ważne, gdy rodzic podejrzewa, że negatywny stosunek dziecka jest wynikiem działań drugiego rodzica. W przypadku młodszych dzieci, ich zdanie ma mniejsze znaczenie niż przy dzieciach starszych, które są w stanie świadomie wyrazić swoje potrzeby i emocje.

Jak przygotować się do opinii biegłych?

Opinia biegłych z Opiniodawczego Zespołu Sądowych Specjalistów (OZSS) jest istotnym elementem spraw o kontakty z dzieckiem. Specjaliści z OZSS analizują, czy kontakty rodzica z dzieckiem są zgodne z jego dobrem, oraz oceniają możliwości rodziców do wspólnego wykonywania władzy rodzicielskiej.

Przygotowując się do badania przez biegłych, warto:

• Zadbać o autentyczność i spokój – biegli są wykwalifikowani, aby rozpoznać, czy rodzic wykazuje szczere intencje, dlatego istotne jest, aby być naturalnym i szczerym
• Przedstawić swoją sytuację rzetelnie – warto przedstawić sytuację w sposób realistyczny, wskazując na swoje zaangażowanie i więź z dzieckiem, a także przedstawiając konkretne argumenty za potrzebą kontaktu
• Unikać negatywnych ocen drugiego rodzica – negatywne wyrażanie się o drugim rodzicu może zostać odebrane jako brak zdolności do współpracy na rzecz dziecka, co może negatywnie wpłynąć na końcową opinię
• Przygotować się na pytania o relacje z dzieckiem – biegli mogą pytać o szczegóły wspólnych zajęć, o to, jakie wartości i zainteresowania rodzic rozwija u dziecka oraz o jego podejście do obowiązków wychowawczych
• Skoncentrować się na dobru dziecka – kluczowe jest wykazanie, że dążenie do kontaktów jest przede wszystkim dla dobra dziecka i służy jego wsparciu emocjonalnemu.

Biegli mogą także rozmawiać z dzieckiem, obserwować jego relacje z każdym z rodziców, dlatego ważne jest, aby dziecko czuło się bezpiecznie i miało świadomość, że sprawa dotyczy jego dobra.

Odpowiednie przygotowanie do sprawy o kontakty z dzieckiem oraz znajomość pytań, na które należy odpowiedzieć, może pomóc rodzicowi w skuteczniejszym przedstawieniu swojej sytuacji. Wsparcie prawnika specjalizującego się w prawie rodzinnym, szczególnie w kwestii sporządzenia wniosku, czy przygotowania do opinii biegłych, może być bardzo pomocne. Główne wytyczne to troska o dobro dziecka i świadome budowanie relacji w sposób zgodny z jego potrzebami.