Prawo po stronie rodzica: Jakie są konsekwencje prawne porwania rodzicielskiego?

Porwanie rodzicielskie to sytuacja, w której jedno z rodziców, posiadających prawa do opieki nad dzieckiem, bezprawnie zabiera je lub uniemożliwia kontakt drugiemu rodzicowi, który również ma prawo do opieki lub kontaktów z dzieckiem. Jest to poważne naruszenie przepisów prawa rodzinnego i może prowadzić do różnorodnych konsekwencji prawnych zarówno dla rodzica dopuszczającego się takiego czynu, jak i dla dziecka. W Polsce porwania rodzicielskie są uregulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, a także przepisami międzynarodowymi, w tym Konwencją haską dotyczącą cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z 1980 roku. W niniejszym artykule poruszona zostanie tematyka konsekwencji prawnych porwania rodzicielskiego oraz praw drugiego rodzica i środków ochrony prawnej, które mogą zostać zastosowane w celu ochrony dziecka.

Czym jest porwanie rodzicielskie?

Porwanie rodzicielskie, w odróżnieniu od klasycznego porwania, dotyczy sytuacji, w której jedno z rodziców, bez zgody drugiego rodzica lub sądu, samowolnie zabiera dziecko, uniemożliwiając tym samym realizację praw rodzicielskich drugiemu rodzicowi. Może ono przybierać różne formy, np.:

• Zabranie dziecka przez jednego z rodziców do innej miejscowości lub za granicę bez wiedzy i zgody drugiego rodzica,
• Uniemożliwienie kontaktu z dzieckiem poprzez ukrywanie miejsca pobytu dziecka,
• Zatrzymanie dziecka po umówionym czasie kontaktu na dłużej, niż przewidziane to było w decyzji sądu lub umowie między rodzicami.

Takie działania naruszają prawo drugiego rodzica do opieki nad dzieckiem i mogą mieć negatywne skutki dla samego dziecka, co sprawia, że są szczególnie dotkliwie traktowane przez prawo. Co warte podkreślenia z porwaniem rodzicielskim mamy do czynienia tylko w przypadku, gdy jest dokonane przez rodzica posiadającego pełną władzę rodzicielską. 

Co grozi za porwanie rodzicielskie?

Porwanie rodzicielskie w polskim systemie prawnym może prowadzić do różnorodnych konsekwencji prawnych. Są one regulowane zarówno przez prawo cywilne i prawo międzynarodowe.

Konsekwencje na gruncie prawa rodzinnego

W przypadku porwania rodzicielskiego, które skutkuje naruszeniem władzy rodzicielskiej drugiego rodzica, sąd rodzinny może podjąć decyzję o zmianie zakresu tej władzy. Możliwe konsekwencje na gruncie prawa rodzinnego to m.in.:

• Ograniczenie lub odebranie władzy rodzicielskiej rodzicowi, który dopuścił się porwania. Na podstawie art. 109 i 111 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, sąd może zdecydować o ograniczeniu lub nawet pozbawieniu władzy rodzicielskiej rodzica, który narusza dobro dziecka.
• Zmiana postanowień dotyczących opieki lub kontaktów z dzieckiem. Sąd może zmienić wcześniejsze postanowienia dotyczące miejsca zamieszkania dziecka czy harmonogramu kontaktów, jeśli uzna, że porwanie rodzicielskie zagraża dobru dziecka.
• Nałożenie kar porządkowych. Jeśli rodzic nie wykonuje orzeczeń sądu dotyczących opieki lub kontaktów z dzieckiem, sąd może nałożyć na niego karę grzywny na podstawie art. 598(15) Kodeksu postępowania cywilnego.

Konsekwencje międzynarodowe

Jeśli porwanie rodzicielskie ma charakter transgraniczny, zastosowanie ma Konwencja haska z 1980 roku, która reguluje cywilne aspekty uprowadzenia dziecka za granicę. Na jej podstawie rodzic, którego dziecko zostało uprowadzone za granicę, może złożyć wniosek o jego powrót. W ramach konwencji przewidziane są szybkie procedury mające na celu powrót dziecka do kraju, z którego zostało uprowadzone.

Jakie są prawa drugiego rodzica oraz jak prawo chroni dzieci w takich sytuacjach?

W sytuacji porwania rodzicielskiego drugi rodzic, który pozostał bez kontaktu z dzieckiem, ma szereg możliwości, z których może skorzystać. Przepisy prawne przewidują kilka mechanizmów, które mają na celu ochronę praw rodzica oraz dobro dziecka w takiej sytuacji. Rodzic, którego dziecko zostało porwane, ma prawo ubiegać się o natychmiastowe odzyskanie dziecka. W takiej sytuacji warto złożyć wniosek o wydanie dziecka do sądu rodzinnego. Sąd może nakazać drugiemu rodzicowi natychmiastowe oddanie dziecka i przywrócenie jego miejsca zamieszkania zgodnie z poprzednim stanem. Jeśli rodzic, który porwał dziecko, uniemożliwia kontakt z nim, drugi rodzic może dochodzić swoich praw do kontaktów poprzez wniosek o ustalenie kontaktów lub o ich przywrócenie. Dobro dziecka jest najważniejszym kryterium, jakim kierują się sądy rodzinne. 

Porwanie rodzicielskie jest poważnym naruszeniem praw rodzica i dziecka, prowadzącym do wielu konsekwencji prawnych. W przypadku porwania rodzicielskiego, drugi rodzic ma prawo dochodzić swoich praw na drodze sądowej, składając wniosek o wydanie dziecka oraz dochodząc należnych kontaktów. Najważniejszym aspektem w takich sprawach jest ochrona dobra dziecka, co determinuje działania sądów rodzinnych w Polsce. Warto w takich sprawach skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika. Kancelaria Hilarowicz świadczy pomoc z zakresu porwań rodzicielskich.