Lojalność małżeńska — czym się charakteryzuje i co za nią stoi?

Na wstępie należy wskazać, iż art. 23 k.r.o. statuuje prawa i obowiązki małżonków. Wskazany przepis w swojej dyspozycji zawiera obowiązki, którymi są: wspólne pożycie, wzajemna pomoc, wierność oraz współdziałanie dla dobra rodziny, którą przez swój związek małżonkowie założyli.

Natomiast sformułowanie „lojalność małżeńska” przejawia się w każdym z tych obowiązków, zawartych w art. 23 k.r.o.

Lojalność w małżeństwie

Małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej lojalności i przyzwoitego zachowania wobec siebie przez cały czas trwania małżeństwa. Jeśli ich niewłaściwe zachowanie stało się przyczyną rozkładu pożycia, ponoszą tego skutki w postaci możliwości przypisania im winy rozkładu ze wszystkimi tego konsekwencjami (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2003 r. sygn. II CKN 1270/00).

Pożycie małżeńskie wyraża się w „szczególnego rodzaju wspólnocie duchowej, fizycznej i gospodarczej”. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2002 r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt V CKN 741/00 „Przyjmuje się, że wspólnota duchowa polega na wzajemnym pozytywnym stosunku uczuciowym małżonków, szacunku, zaufaniu, szczerości, lojalności, wyrozumiałości, na respektowaniu osobistych cech małżonka, uwzględnianiu jego osobistych potrzeb oraz gotowości do ustępstw, oraz kompromisów”.

Odnosząc się do wzajemnej pomocy, należy zauważyć, iż na małżonku ciąży obowiązek działania w razie niepomyślności życiowej drugiego małżonka. Dotyczy to choroby, inwalidztwa, ale także wsparcia moralnego oraz – w usprawiedliwionym zakresie – świadczeń materialnych. Wzajemna pomoc odnosi się także do czynności życia codziennego w ramach gospodarstwa domowego (np. sprzątanie, gotowanie, zakupy), a także pomocy przy wychowaniu dzieci.  

Wierność a lojalność

Trzeci obowiązek małżeński odnoszący się do wierności łączy się niewątpliwie z lojalnością. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2000 r., w sprawie rozpoznawanej pod sygn. akt I CKN 1129/99 „choć art. 23 KRO stanowi m.in. o małżeńskim obowiązku wierności, to zakresu tego obowiązku nie można przecież odnosić li tylko do wąsko rozumianej płaszczyzny kontaktów seksualnych, ale należy nim również obejmować powinność zachowania wobec siebie wzajemnej lojalności w postępowaniu i wzajemnego poszanowania godności”.

Należy jednak przyjąć, że obowiązek wierności, o którym mowa expressis verbis w art. 23 zd. 2 KRO, powinien być rozumiany przede wszystkim jako zakaz zdrady małżeńskiej. Natomiast obowiązek lojalności można wywodzić z obowiązku wspólnego pożycia (którego elementem jest więź uczuciowa) w związku z pozostałymi obowiązkami małżeńskim: wzajemnej pomocy, wierności, współdziałania dla dobra rodziny (komentarz do KRO, Osajda 2020, Legalis). Nadto lojalność małżeńska to również wzajemne informowanie się małżonków o istotnie ważnych zdarzeniach, które mają znaczenie dla dobra rodziny.

W wyroku z dnia 3 kwietnia 2003 r. (V CK 423/02, Legalis) Sąd Najwyższy stwierdził, że z obowiązku współdziałania dla dobra rodziny wynika „obowiązek łagodzenia ujawniających się konfliktów, okazywania sobie wzajemnego szacunku i pomocy w wygaszaniu negatywnych emocji„, a także zachowaniu umiaru w realizacji własnych zamiarów.

Powołując się na orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 22 grudnia 2017 r. w sprawie prowadzonej pod sygn. akt I ACa 627/17, współdziałanie dla dobra rodziny koreluje z obowiązkiem określonych zachowań, które służą dobru rodziny, a nadto powstrzymywanie się od czynności, które mogłyby przynieść rodzinie uszczerbek.

Nielojalność i rozkład pożycia

Warto zauważyć,  że „dokonując aktów przemocy względem małżonka lub naruszając jego dobro osobiste (np. publiczne naruszenie czci), małżonek–sprawca narusza także obowiązek lojalności, wzajemnej pomocy, współdziałania dla dobra rodziny itd.” (tak T. Smyczyński, w: System PrPryw, t. 11, 2014, s. 216, Nb 5).

Powołując się na wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 2003 r. w sprawie rozpoznawanej pod sygn. akt II CKN 1270/00 „małżonkowie zobowiązani są do wzajemnej lojalności przez cały czas trwania małżeństwa, a zatem nawet wówczas, gdy już nastąpił rozkład pożycia, żaden z małżonków nie może zachowywać się w sposób, który rozkład ten może pogłębić”.

W każdej sytuacji jesteśmy do Państwa dyspozycji. Wystarczy zadzwonić pod numer telefonu +48 505 205 548 lub umówić się na spotkanie w siedzibie naszej Kancelarii w Opolu.