Czy utrudnianie kontaktów z małoletnim będzie karane? Wraca postulat penalizacji utrudniania kontaktów z dzieckiem

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem stanowi istotny problem w polskim systemie prawnym, wpływając negatywnie na relacje rodzinne oraz dobro małoletnich. W związku z tym, od lat pojawiają się postulaty wprowadzenia surowszych sankcji za takie działania, w tym penalizacji utrudniania kontaktów z dzieckiem.

Obecne regulacje prawne

Aktualnie, kwestie związane z realizacją kontaktów z dzieckiem regulowane są głównie przez przepisy Kodeksu postępowania cywilnego. W przypadku niewykonywania lub niewłaściwego wykonywania kontaktów, sąd może zastosować środki takie jak:

• Nadzór kuratora: Sąd może orzec nadzór kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej, jeśli uzna, że rodzice wymagają wsparcia i kontroli w zakresie opieki nad dzieckiem.
• Zobowiązanie do określonego postępowania: Sąd może nałożyć na rodziców obowiązek podjęcia działań naprawczych, takich jak terapia psychologiczna, kursy wychowawcze czy współpraca z asystentem rodziny.
• Nakazanie współpracy z asystentem rodziny: Asystent rodziny ma za zadanie wspierać rodziców w wypełnianiu ich obowiązków i edukować ich w zakresie prawidłowej opieki nad dzieckiem.
• Ograniczenie praw rodziców i skierowanie dziecka do pieczy zastępczej: W skrajnych przypadkach, gdy zagrożenie dla dobra dziecka jest poważne, sąd może zdecydować o umieszczeniu dziecka w rodzinie zastępczej lub placówce opiekuńczo-wychowawczej.

W przypadku uporczywego utrudniania kontaktów, sąd może nałożyć na rodzica obowiązek zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz drugiego rodzica. Jednakże, takie środki często okazują się niewystarczające w praktyce.

Postulaty penalizacji utrudniania kontaktów

W odpowiedzi na narastające problemy związane z utrudnianiem kontaktów, od lat pojawiają się propozycje wprowadzenia odpowiedzialności karnej za takie działania. W 2021 roku Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło projekt nowelizacji Kodeksu karnego, który przewidywał wprowadzenie nowego artykułu penalizującego uporczywe utrudnianie kontaktów z dzieckiem. Zgodnie z propozycją, osoba, która nie stosuje się do orzeczonego przez sąd obowiązku wydania dziecka w celu odbycia z nim kontaktu albo zwrotu dziecka po odbytym kontakcie, podlegałaby grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. 

Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego

W kontekście utrudniania kontaktów warto zwrócić uwagę na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 22 czerwca 2022 roku, w którym stwierdzono, że przepisy pozwalające na nałożenie na rodzica obowiązku zapłaty drugiemu rodzicowi w związku z utrudnianiem mu ustalonych kontaktów z dzieckiem są niezgodne z konstytucją, jeśli do kontaktu nie doszło z woli dziecka. Orzeczenie to podkreśla konieczność uwzględnienia woli i dobra dziecka przy rozstrzyganiu takich spraw.

Utrudnianie kontaktów z dzieckiem stanowi poważne naruszenie praw zarówno dziecka, jak i drugiego rodzica. Obecne przepisy przewidują sankcje cywilne za takie działania, jednak ich skuteczność bywa ograniczona. Dlatego też, od lat pojawiają się postulaty wprowadzenia odpowiedzialności karnej za uporczywe utrudnianie kontaktów, co miałoby na celu wzmocnienie ochrony praw dziecka oraz zapewnienie realizacji orzeczeń sądowych w tym zakresie. Należy jednak pamiętać, że każda interwencja prawna powinna być przeprowadzana z uwzględnieniem dobra dziecka oraz indywidualnych okoliczności każdej sprawy.