Windykacja międzynarodowa – jak odzyskać należności od zagranicznych kontrahentów?

W dobie globalizacji i dynamicznego rozwoju handlu międzynarodowego, współpraca z zagranicznymi kontrahentami stała się codziennością dla wielu przedsiębiorstw. Niestety, wraz z korzyściami płynącymi z międzynarodowych transakcji, pojawiają się również wyzwania, takie jak opóźnienia w płatnościach czy brak uregulowania należności przez zagranicznych partnerów biznesowych. W takich sytuacjach kluczowe jest skuteczne dochodzenie roszczeń na arenie międzynarodowej.

Jak odzyskać dług z zagranicy?

Odzyskiwanie należności od zagranicznych kontrahentów wymaga starannego planowania i znajomości odpowiednich procedur. Oto kroki, które warto podjąć:

• Analiza sytuacji prawnej: Przed rozpoczęciem działań windykacyjnych należy dokładnie przeanalizować umowę z kontrahentem oraz przepisy prawa obowiązujące w kraju dłużnika. Ważne jest ustalenie, które prawo ma zastosowanie oraz jaki sąd jest właściwy do rozpatrzenia sprawy.
• Negocjacje polubowne: Zanim przystąpimy do formalnych procedur, warto podjąć próbę polubownego rozwiązania sporu. Bezpośredni kontakt z dłużnikiem, przypomnienie o zaległych płatnościach czy propozycja rozłożenia długu na raty mogą przynieść oczekiwane rezultaty bez konieczności angażowania sądu.
• Skorzystanie z usług międzynarodowej firmy windykacyjnej: W przypadku braku efektów negocjacji polubownych, warto rozważyć współpracę z firmą specjalizującą się w windykacji międzynarodowej. Takie firmy posiadają doświadczenie oraz znajomość lokalnych przepisów, co zwiększa szanse na skuteczne odzyskanie należności.
• Postępowanie sądowe: Jeśli wcześniejsze działania nie przyniosły rezultatu, konieczne może być wszczęcie postępowania sądowego w kraju dłużnika lub skorzystanie z instrumentów prawnych dostępnych w Unii Europejskiej, takich jak Europejski Nakaz Zapłaty.

Czym jest Europejski Nakaz Zapłaty?

Europejski Nakaz Zapłaty (ENZ) to procedura umożliwiająca szybkie i efektywne dochodzenie roszczeń pieniężnych w sprawach transgranicznych na terenie Unii Europejskiej. Została wprowadzona Rozporządzeniem (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. Celem ENZ jest uproszczenie i przyspieszenie postępowania w sprawach, w których dłużnik nie kwestionuje długu.

Kiedy można skorzystać z Europejskiego Nakazu Zapłaty?

Procedura ENZ ma zastosowanie w sprawach cywilnych i handlowych o charakterze transgranicznym, gdzie przynajmniej jedna ze stron ma miejsce zamieszkania lub siedzibę w innym państwie członkowskim UE niż państwo sądu rozpatrującego sprawę. ENZ nie dotyczy m.in. spraw skarbowych, celnych, administracyjnych oraz dotyczących odpowiedzialności państwa za działania lub zaniechania w wykonywaniu władzy publicznej.

Jak przebiega procedura Europejskiego Nakazu Zapłaty?

• Złożenie pozwu: Wierzyciel składa pozew na standardowym formularzu do właściwego sądu. Formularz ten jest dostępny we wszystkich językach urzędowych UE.
• Weryfikacja pozwu: Sąd bada formalną poprawność pozwu oraz zasadność roszczenia. Jeśli pozew spełnia wymogi, sąd wydaje Europejski Nakaz Zapłaty w ciągu 30 dni od złożenia pozwu.
• Doręczenie nakazu dłużnikowi: Nakaz jest doręczany dłużnikowi, który ma 30 dni na wniesienie sprzeciwu.
• Brak sprzeciwu: Jeśli dłużnik nie wniesie sprzeciwu w terminie, nakaz staje się wykonalny i może być egzekwowany w każdym państwie członkowskim UE bez potrzeby uzyskiwania dodatkowego orzeczenia.

Windykacja w Unii Europejskiej

W ramach Unii Europejskiej, oprócz Europejskiego Nakazu Zapłaty, dostępne są inne instrumenty ułatwiające dochodzenie roszczeń transgranicznych:

• Europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń: Dotyczy spraw o wartości nieprzekraczającej 5 000 euro i ma na celu uproszczenie oraz obniżenie kosztów postępowania.
• Europejski Nakaz Zabezpieczenia na Rachunku Bankowym: Umożliwia zabezpieczenie środków na rachunku bankowym dłużnika w innym państwie członkowskim UE, co zapobiega wyprowadzeniu przez niego aktywów przed wykonaniem orzeczenia.

Windykacja poza Unią Europejską

Odzyskiwanie należności od kontrahentów spoza UE jest bardziej skomplikowane ze względu na brak jednolitych procedur. W takich przypadkach warto:

• Sprawdzić umowy międzynarodowe: Niektóre państwa mają podpisane umowy dwustronne z Polską dotyczące uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych.
• Skorzystać z międzynarodowych firm windykacyjnych: Posiadają one doświadczenie i sieć kontaktów, które mogą być pomocne w dochodzeniu roszczeń w krajach poza UE.
• Rozważyć arbitraż międzynarodowy: Jeśli umowa z kontrahentem przewiduje klauzulę arbitrażową, możliwe jest skierowanie sprawy do międzynarodowego trybunału arbitrażowego.

Jakie są koszty windykacji międzynarodowej?

Koszty windykacji międzynarodowej zależą od wielu czynników, w tym od wartości dochodzonego roszczenia, kraju dłużnika, a także sposobu odzyskiwania należności. Poniżej przedstawiamy najważniejsze składowe kosztów windykacji.

1. Koszty windykacji polubownej

Jeśli wierzyciel zdecyduje się na windykację pozasądową, może skorzystać z usług firmy windykacyjnej lub kancelarii prawnej. Typowe opłaty obejmują:

• Prowizję za sukces (success fee) – firma windykacyjna pobiera określony procent od odzyskanej kwoty (np. 10–30%).
• Opłata wstępna – niektóre firmy wymagają niewielkiej opłaty początkowej za rozpoczęcie procesu windykacyjnego.

Koszty te są stosunkowo niskie w porównaniu do postępowania sądowego, a w niektórych przypadkach windykacja polubowna przynosi oczekiwane rezultaty bez konieczności angażowania sądu.

2. Koszty sądowe

Jeśli windykacja polubowna nie przyniesie efektów, wierzyciel może podjąć kroki prawne, które wiążą się z następującymi kosztami:

– Opłaty sądowe w Polsce i w UE

• W Polsce opłata sądowa w sprawach cywilnych wynosi zazwyczaj 5% wartości przedmiotu sporu, jednak w sprawach transgranicznych mogą obowiązywać inne regulacje.
• W krajach UE opłaty są różne – w niektórych państwach obowiązuje stała kwota, a w innych procentowa opłata zależna od wartości sporu.

– Koszty Europejskiego Nakazu Zapłaty

Europejski Nakaz Zapłaty to stosunkowo tania procedura, ponieważ wymaga jedynie wniesienia standardowej opłaty sądowej, zależnej od wartości roszczenia. W Polsce wynosi ona 5% wartości przedmiotu sporu.

– Koszty tłumaczeń i pełnomocników

• Jeśli sprawa toczy się za granicą, konieczne może być tłumaczenie dokumentów na język urzędowy danego kraju. Koszt tłumaczenia przysięgłego wynosi od 50 do 150 zł za stronę.
• W niektórych przypadkach wymagane jest skorzystanie z usług adwokata lub radcy prawnego w kraju dłużnika – koszty wynoszą zazwyczaj od 500 do kilku tysięcy euro, w zależności od stopnia skomplikowania sprawy.

3. Koszty egzekucyjne

Jeśli wierzyciel uzyska korzystne orzeczenie sądowe, może przejść do egzekucji długu. Koszty egzekucyjne obejmują:

• Opłaty komornicze – w Polsce wynoszą one do 10% wartości egzekwowanej należności. W innych krajach UE stawki mogą być inne.
• Koszty dodatkowe – np. koszty poszukiwania majątku dłużnika, opłaty za postępowania administracyjne czy wynagrodzenie dla biegłych.

4. Koszty windykacji poza UE

Windykacja długów w krajach spoza Unii Europejskiej jest bardziej skomplikowana i często droższa. Wierzyciel może ponieść koszty związane z:

• Opłatami za uznanie i wykonanie zagranicznego wyroku – w niektórych państwach konieczne jest przeprowadzenie odrębnego postępowania o uznanie orzeczenia.
• Postępowaniem arbitrażowym – jeśli umowa zawiera klauzulę arbitrażową, koszt rozstrzygnięcia sporu w międzynarodowym arbitrażu może wynosić od kilku do kilkudziesięciu tysięcy euro.

Czy koszty windykacji można odzyskać?

W wielu przypadkach sąd może nałożyć obowiązek zwrotu kosztów postępowania na dłużnika. Jednak jeśli egzekucja okaże się bezskuteczna (np. dłużnik nie posiada majątku), wierzyciel może zostać obciążony kosztami postępowania. Dlatego przed podjęciem działań warto dokładnie przeanalizować sytuację finansową dłużnika.

Windykacja międzynarodowa to proces wymagający znajomości prawa oraz odpowiedniego przygotowania. Wierzyciele mogą korzystać z różnych narzędzi prawnych, takich jak Europejski Nakaz Zapłaty czy postępowanie egzekucyjne. Koszty windykacji różnią się w zależności od kraju i rodzaju postępowania, dlatego warto skorzystać z pomocy doświadczonej kancelarii prawnej, która pomoże w skutecznym odzyskaniu należności.