Alienacja rodzicielska – kiedy sąd może wkroczyć? Przykłady skutecznych działań prawnych

Alienacja rodzicielska to zjawisko coraz częściej pojawiające się w sprawach rodzinnych – szczególnie po rozstaniu lub rozwodzie rodziców. Gdy jedno z nich ogranicza lub całkowicie uniemożliwia drugiemu kontakt z dzieckiem, prowadzi to nie tylko do cierpienia emocjonalnego, ale też poważnie narusza prawo dziecka do kontaktu z obojgiem rodziców. W takich sytuacjach interwencja sądu może być nie tylko uzasadniona, ale wręcz konieczna. Jakie działania prawne są dostępne? Kiedy warto zgłosić się po pomoc do kancelarii?

Czym jest alienacja rodzicielska?

Alienacja rodzicielska polega na systematycznym wpływaniu na dziecko w taki sposób, aby zniechęcić je do drugiego rodzica. Objawia się m.in. poprzez:

• uniemożliwianie spotkań mimo postanowień sądu,
• manipulowanie emocjonalne dzieckiem,
• oczernianie drugiego rodzica w obecności dziecka,
• stwarzanie sytuacji, w których dziecko odczuwa lojalność wobec jednego z rodziców kosztem drugiego.

Zgodnie z polskim prawem każde dziecko ma prawo do kontaktów z obojgiem rodziców. Alienacja może być uznana za działanie niezgodne z dobrem dziecka i prowadzić do interwencji sądu opiekuńczego.

Kiedy sąd może wkroczyć?

Zgodnie z art. 109 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli dobro dziecka jest zagrożone, sąd opiekuńczy ma obowiązek wydać odpowiednie zarządzenia. Przykładowe sytuacje, które mogą to uzasadniać:

• dziecko nie utrzymuje kontaktów z jednym z rodziców, mimo prawomocnych postanowień sądu,
• jeden z rodziców świadomie sabotuje relację dziecka z drugim rodzicem,
• dziecko jest poddawane manipulacji lub indoktrynacji emocjonalnej.

Jakie środki prawne może zastosować sąd?

Sąd dysponuje szerokim katalogiem środków przeciwdziałania alienacji, m.in.:

1. Zobowiązanie rodziców do określonego zachowania

Na przykład:

• współpracy z asystentem rodziny,
• uczestnictwa w terapii rodzinnej,
• podjęcia mediacji.

2. Nadzór kuratora sądowego

Sąd może ustanowić stały nadzór kuratora nad wykonywaniem władzy rodzicielskiej, aby zapewnić zgodność z orzeczeniami dotyczącymi kontaktów.

3. Zagrożenie i zasądzenie kary pieniężnej

Zgodnie z art. 598¹⁵ Kodeksu postępowania cywilnego, sąd może zagrozić nałożeniem kary pieniężnej za każdy przypadek niewykonania kontaktu, a jeśli do tego dojdzie – ją nałożyć.

4. Zmiana miejsca pobytu dziecka

W sytuacjach rażących sąd może orzec, że dziecko powinno zamieszkać z rodzicem dotąd alienowanym.

5. Ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej

Jeżeli zachowanie rodzica narusza podstawowe zasady opieki nad dzieckiem, sąd może zdecydować o ograniczeniu lub całkowitym pozbawieniu go władzy rodzicielskiej.

6. Wysłuchanie małoletniego

Sąd może, a czasem musi, wysłuchać dziecko (art. 576 k.p.c.), by poznać jego zdanie – oczywiście z uwzględnieniem wieku i dojrzałości dziecka.

Przykład z praktyki kancelarii

Do kancelarii zgłosił się ojciec, który od ponad pół roku nie mógł zobaczyć się z córką, mimo iż sąd uregulował kontakty. Matka nie reagowała na wezwania, a dziecko było przekonywane, że ojciec „nie chce się z nim widywać”.

W odpowiedzi przygotowaliśmy wniosek o:

• zagrożenie karą pieniężną (art. 598¹⁵ k.p.c.),
• kuratora do nadzorowania kontaktów,
• opinię biegłego psychologa dziecięcego.

Sąd nie tylko przychylił się do wniosku, ale również zmienił orzeczenie o kontaktach, nakazując ich realizację w obecności kuratora. W efekcie kontakty zostały przywrócone, a dziecko odzyskało relację z ojcem.

Dlaczego warto działać szybko?

Alienacja rodzicielska może prowadzić do długofalowych skutków psychologicznych dla dziecka i trwałego zerwania relacji rodzinnych. Im wcześniej zostanie podjęte działanie, tym większe szanse na ich naprawę.

Masz wrażenie, że jesteś odsuwany od dziecka? Nie czekaj – skontaktuj się z Kancelarią Hilarowicz. Zadbaj o swoje prawa i o więź z dzieckiem, zanim będzie za późno.